Pandeminin ağır faturası sektörümüzün kalıtsal diğer problemlerini gözardı etmemize neden oldu. Ancak bu salgın gösterdi ki; 1,5 yıla yaklaşan bu durgunlukta ancak maddi olarak güçlü olan ve kurumsallaşabilen firmalar ayakta kalabilecektir. Ne de olsa böyle bir krizle daha önce hiç karşılaşmadık ve daha kötüsü bu şekilde bir beklentimiz de yoktu.

Turizm Taşımacılık sektörümüzdeki birçok firma biz de dahil olmak üzere; aile şirketi olarak büyüklerimiz ya da aile bireyleri tarafından kurulmuştur.  Aslına bakılırsa zaten Türkiye’de sektördeki birçok firma, en büyük holdingler de dahil olmak üzere bu şekilde kuruluşlarını gerçekleştirmişlerdir. Önemli olan ise bu firmaların devamlılıkları ve gelecek nesillere aktarımıdır. Ticari hayat içerisinde sektörümüzü ve bugün olduğu gibi tüm dünyayı etkileyebilecek krizler ortaya çıkabilir. Kurumsallaşmak ise bu krizlerle başa çıkabilmenin en önemli anahtarlarından biri olacaktır.

Peki nedir bu kurumsallaşma? “Turizmde aile şirketleri” aynı zamanda 15 yıl önce İ.T.Ü İşletme Fakültesi'nde benim yüksek lisans bitirme tezimin konusuydu. Onun ışığında ufak birtakım adımlar hakkında bilgi vermek isterim. Örneğin şirket anayasasının aile kavramından ve bireylerin aile sorumluluklarından farklı olarak belirlenmesi, aile dışından yönetim kuruluna ya da şirket ortaklığına bireyler alınması, kısa-orta-uzun dönem iş planlarının ve hedeflerin belirlenmesi ve en önemlisi de denetim mekanizmasının aktif ve şeffaf olarak işler olması ilk akla gelenlerdir. Elbette bu yalnızca birkaç maddedir, mutlaka alt maddelerin de eklenmesi gerekmektedir.

Sektörümüzde bu maddeleri uygulayan firmalar olsa da; %90'nın üzerinde ne yazık ki aile yapısı ile hayatlarını sürdürmektedir. Bu durum ise firmalar açısından kırılganlığı artıran bir faktörlerden biridir. Bugün zor zamanlar geçirse de turizm sektörü, ülkemiz açısından en büyük gelir kalemlerinden biridir. Otel yatırımcılarından sonra, bu sektöre milyon Euro’luk yatırımlar yapan diğer bir paydaş ise turizm taşımacılar olarak bizleriz. Aslında farkında olmasak da sektörün tamamı çok ciddi bir maddi güce ve deneyime sahiptir. Nasıl ki diğer turizm yatırımcıları bu deneyimi başka ülkelere taşıyabiliyorsa; biz turizm taşımacılar da bunu yapabilecek güce sahibiz. Yurtdışına yatırım yapma ya da yurtdışından yatırım çekme konusunda bizler de girişimde bulunabiliriz. Ancak uluslararası işbirliklerinin yine temelinde biraz önce saydığım kurumsallaşma adımları ön plana çıkmaktadır. Yabancı yatırımcı ülkemizde başta oteller olmak üzere turizmle ilgili birçok alana yatırım yapmaktadır.

Bizler de turizmin hızlandığı günlerde yatırımcı çekebilecek yönetim kabiliyetine, ölçülebilirliğe ve şeffaflığa sahip olmalıyız.

Kanaatimce bu durum çok uzak bir ihtimal değildir. Hatta şehirlerarası ulaşım firmalarımızdan Kamil Koç’un yabancı yatırımcı çekmiş olması da umut vericidir. Bu arada değinmeden geçmek istemem, yurtdışında yatırım yapmış taşıma firmalarımız da mevcuttur.

Özetle bölgenin cazibe merkezi olan Türkiye’de turizm taşımacılık yapan biz değerli firmalarının uzun soluklu olabilmesi ve hatta uluslararası değer kazanabilmesi açısından kurumsallaşma çok önemlidir.

Yazımın sonuna gelirken, özellikle sektörümüzün önemli isimlerinden Mert Turizm'in sahiplerinden rahmetli Güray Buruk ağabeyimizi anmadan geçmek istemem. Kendisi İstanbul’da sektöre ciddi katkıda bulunan önemli isimlerden biriydi.

Merhuma Allah'tan rahmet, yakınlarına ise sabırlar dilerim. Umarım bu hastalık daha fazla yakınlarımızı almadan ve bizleri üzmeden yok olup gider. Bu üzücü günlerin en kısa sürede bitmesi ve yeni yazılarda buluşmak dileği ile..